“- Εγώ ποτέ δεν θα πω ότι γνώρισα την αλήθεια, […]. Κανείς δεν βρίσκει την αλήθεια μόνος του. Όλοι μαζί, πέτρα με την πέτρα, χτίζεται ο ναός που θα γίνει η κατοικία του Θ-ού.
– Όμως εγώ δεν πιστεύω στον Θ-ό, […].
– Γιατί δεν τον γνωρίζετε. Και τώρα είστε δυστυχισμένος εξαιτίας της άγνοιάς σας.
– Συμφωνώ. Είμαι δυστυχισμένος. Και τι πρέπει να κάνω;
– Εσείς δεν Τον γνωρίζετε, μα Αυτός είναι μέσα μου, μέσα σας, στα λόγια μου, κι ακόμα στα δικά σας ιερόσυλα λόγια, […]. Πώς θα μιλάγαμε γι’ Αυτόν αν δεν υπήρχε; Πώς εσείς αρνιέστε την ύπαρξή του; Αν δεν υπήρχε αυτό το ασύλληπτο Ον, γιατί να το βρούμε εμείς ; Γιατί όλα κι εσύ μαζί υποθέτετε πως υπάρχει; Και βέβαια υπάρχει. Αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο να το νιώσει κανείς. Αν ήταν άνθρωπος, θα μπορούσα να σου τον φέρω μπροστά σου. Αλλά εγώ είμαι ένας ανίσχυρος θνητός και μου είναι αδύνατο να δείξω την παντοδυναμία, την αιωνιότητα και την καλοσύνη Του […]. Ποιος είσαι τάχα εσύ ; […] Μοιάζεις με το μικρό παιδί που παίζει με τα κομμάτια ενός θαυμάσιου ρολογιού κι επειδή δεν καταλαβαίνει τη χρησιμότητά του, δεν πιστεύει και στον τεχνίτη που το κατασκεύασε. Είναι δύσκολο να Τον γνωρίσει κανείς. […]. Μα όσο περισσότερο προσπαθούμε, τόσο διαπιστώνουμε τη δική μας αδυναμία και την παντοδυναμία Εκείνου …
[…] Και μπορούμε να Τον καταλάβουμε μόνο με τη ζωή κι όχι με τον νου […].– Δεν μπορώ να καταλάβω, γιατί το ανθρώπινο μυαλό δεν φτάνει σ’ αυτή τη γνώση.
– Η πραγματική σοφία κι η αλήθεια αντιστοιχεί στην ολοκάθαρη δροσιά. Δεν μπορώ, βέβαια, σ’ ένα βρόμικο ποτήρι να βάλω την αγνή δροσιά και να κρίνω την αγνότητά της. Όταν όμως εξαγνιστώ εσωτερικά, τότε θα κρατήσω καθαρή και τη δροσιά που πήρα.[…] Η πραγματική σοφία δεν έχει σχέση με τη λογική, με τη φυσική, την ιστορία ή τη χημεία. Οι γνώσεις αυτές γκρεμίζονται. Η ανώτερη σοφία έχει σχέση με το σύμπαν και τη θέση του ανθρώπου μέσα σ’ αυτό. Και για να μπορέσεις να καταλάβεις τούτη την επιστήμη πρέπει πρώτα να είσαι καθαρός μέσα σου. Μας βοηθά σ’ αυτό το θείο φως που λέγεται
[…] Κάνε μια αναδρομή μέσα σου και κοίταξε αν είσαι ευχαριστημένος από τον εαυτό σου. Στηρίχτηκες στη λογική και τι έκανες ; […] Είσαι ικανοποιημένος από τη ζωή σου ; ”«συνείδηση».
Λέων Τολστόι, «Πόλεμος και Ειρήνη»
